Osteoporose of botontkalking is een vrouwenziekte

Osteoporose of botontkalking is een ziekte aan de beenderen die veelvuldig bij vrouwen voorkomt op rijpere leeftijd. Je kan zelf testen hoe groot het risico is dat je deze ziekte ooit oploopt.

De kenmerken van Osteoporose of botontkalking

Met de jaren worden onze beenderen zwakker, dat is een natuurlijk gegeven. Als dit echter te vroeg gebeurt en tot problemen leidt, heet dit osteoporose. Bot is te vergelijken met gewapend beton. Het bestaat uit sterke vezels die met elkaar verweven zijn tot een netwerk met daartussen kalk. Het verschil met beton is dat er voortdurend opbouw en afbraak plaatsvindt, zowel van kalk als van het netwerk. Rond het 35ste levensjaar zal de afbraak geleidelijk groter worden dan de opbouw. Vanaf dat moment verliezen we per jaar ongeveer 0,3 a 0,5 procent botweefsel. Hoe meer botmassa er rond het eerste levensjaar aanwezig is, hoe beter. Deze botmassa is groter bij vrouwen die niet gerookt hebben, die voldoende lichaamsbeweging gehad hebben in hun jeugd en die veel of voldoende melkproducten hebben gebruikt. Als de botmassa te klein wordt, dan wordt het bot te dun en te breekbaar. Bij een val kan je dan zeer gemakkelijk breuken oplopen, bijvoorbeeld ter hoogte van de pols en de heup. Een breuk kan ook spontaan optreden zoals in de wervelzuil.

Osteoporose of botonkalking is een vrouwenziekte

Bij het ouder worden vermindert de botmassa. Dat gebeurt zowel bij vrouwen als bij mannen, alleen hebben vrouwen een veel grotere kans op botontkalking dan mannen. Dat heeft te maken met de overgang of menopauze, en de hormonale veranderingen die daarmee gepaard gaan. Daardoor gaat in die periode het proces van botverlies ineens veel sneller. In de menopauze neemt de hormoonproductie van de eierstokken af. De vrouwelijke hormonen, de oestrogenen, vallen dan geleidelijk weg. Daardoor wordt de botafbraak ineens veel groter dan de botopbouw. Het jaarlijkse verlies aan botweefsel is dan hoger dan tevoren. Mannen zijn daardoor minder het slachtoffer van osteoporose. Hun botverlies blijft immers veel trager doorlopen, zodat de kritieke grens niet of veel later wordt bereikt. Als de botmassa voor de menopauze hoog is, dan zijn de beenderen stevig en sterk en kan het verlies op natuurlijke wijze en zonder veel extra inspanning worden opgevangen. Als de botmassa al laag is voor de menopauze, dan zijn de botten dun en broos en wordt het kritieke punt vlugger bereikt. Het kritieke punt is de fractuurzone, waarbij de beenderen zeer gemakkelijk breken.

Zelf je risico tot Osteoporose bepalen

Je kunt je risicoprofiel zelf bepalen, door eens in de osteoporosespiegel te kijken. Deze spiegel somt een hele rij risicofactoren op. Beantwoord iedere vraag en maak een optelsom. Aan het eind wordt je dan voorgespiegeld hoe groot jouw kans op osteoporose is. Je kan je kansen berekenen op de website van Luc Dekervel.

De ziekte Osteoporose of botontkalking voorkomen

Lichaamsbeweging
Zorg in je jeugd voor voldoende beweging, minstens driemaal per week, gedurende anderhalf uur. Hierdoor wordt vóór de menopauze een zo groot mogelijke botmassa verkregen. Ook tijdens en na de menopauze kun je door voldoende lichaamsbeweging het botverlies tot een minimum beperken.

Schadelijke factoren die een negatieve invloed hebben
Vermijd schadelijke factoren die een negatieve invloed uitoefenen op de botmassa. Roken, alcohol, koffie en te weinig buiten komen remmen botopbouw. Meer dan twee glazen alcohol en meer dan vijf koppen koffie per dag, verstoren de opbouw van het bot. Vanaf twintig sigaretten per dag bestaat er zonder twijfel gevaar voor het bot.

De zon
Vitamine D is nodig voor een goede botopbouw. Dit vitamine wordt onder andere ter hoogte van de huid aangemaakt onder invloed van de zon. Daarom moet je overdag, ook in de winter, voldoende buitenkomen.

Melkproucten
Eet en drink voldoende calcium. De vereiste hoeveelheid bedraagt 1200 tot 1500 mg per dag tijdens de menopauze. Ter vergelijking volgt hier de dagelijkse calciumbehoefte per leeftijdsgroep en de vertaling ervan uitgedrukt in zuivelproducten. Melk en zuivelproducten zijn eerst en vooral gewone melk, maar ook yoghurt, karnemelk, kwark, vla en smeerkaas. Deze producten kunnen op verschillende manieren in de voeding worden verwerkt. Hierna volgt een aantal suggesties: pudding, milkshake of yoghurt als tussendoortje, gebruik ontbijtgranen met melk, doe kaasblokjes in de groentesalade, doe kaas op een gegratineerde schotel, gebruik melk in aardappelpuree, in de soep, béchamelsaus of kaassaus, leng mayonaise aan met yoghurt of kwark. Variatie is bij het gebruik van melkproducten ten zeerste aan te raden. Melk mag bijvoorbeeld niet alleen en onbeperkt door kaas vervangen worden. Voor de calcium- en eiwitvoorziening maakt dat geen verschil, maar een sneetje kaas heeft in verhouding tot een glas melk of yoghurt wel een lager vitamine B2 gehalte. Bij exclusief gebruik van kaas als calciumleverancier zou de vitamine B2 voorziening bijgevolg in het gedrang kunnen komen. Bovendien bevat kaas, ongeacht de soort, veel meer vet dan melk en dat is niet altijd voordelig.