e-Gezondheidsmagazine Goed Gevoel
Meer dan 90% van de mensen, die lijden aan chronische hoofdpijnen, zou dit niet hoeven te hebben. Zij zijn niet ziek en zij hebben geen speciale lichamelijke aanleg. Oppervlakkig gezien is er niets met hen aan de hand, toch lijden zij aanzienlijke pijn. Hun pijn is echt en ondraaglijk. Het lijkt alsof een strakke band om het voorhoofd zit, of een hamer die tegen de binnenkant van de schedel timmert. Hoe komt het dan dat deze mensen op deze wijze worden geplaagd? Het antwoord ligt in een bedrieglijk eenvoudig woord: spanning.
Spanningshoofdpijn
Psychologisch is het idee van spanning erg ingewikkeld en omvat vele verschillende emotionele toestanden. Maar fysiologisch is het makkelijk te begrijpen. De spieren zijn gespannen wanneer zij klaar zijn om een of andere actie te ondernemen. De spieren zijn klaar om te stoppen waarmee men bezig is of een defensieve spieren in armen of benen te buigen. Dit is de staat waarin zij verkeren tijdens elke fysieke inspanning. Als u de spieren in gespannen toestand houdt zonder iets te doen, zult u zich al snel onprettig beginnen te voelen en moet u ze na enige tijd ontspannen.
Het mechanisme van alle spanningshoofdpijnen is een samentrekking van de spieren aan de achterkant van hoofd en nek boven de schouders. De gespannen spieren oefenen druk uit op de zenuwen die langs de wervelkolom naar boven lopen naar de hersenen. De contractie drukt ook de bloedvaten samen die in wezen dezelfde weg volgen. Deze samentrekking van de bloedvaten en irritatie van de zenuwen leiden tot spanningshoofdpijn. De actie van de ’hoofdpijnspieren’ is onvrijwillig, maar de contractiehandeling treedt om dezelfde reden op waarom alle andere spieren zich spannen en ontspannen. Bij de hoofdpijnspieren lopen de signalen door elkaar heen. Wij zijn misleid om te anticiperen op een handeling met fysieke inspanning en zijn hier nodeloos klaar voor. Men kan zeggen dat spieren ‘denken’ in die zin, dat zij vaak onafhankelijk van de instructies vanuit de hersenen handelen. Maar zij denken niet altijd goed. Zij kunnen boodschappen van de zenuwen verwarren, gespannen staan op het verkeerde moment en spanning handhaven wanneer er geen reden voor is.
De hersenen vormen een orgaan, dat met de ontwikkeling van de soorten continu is geëvolueerd. De hersenen bestonden in de huidige vorm niet bij het eerste menselijke schepsel. De gedachten en daden van de eerste mens werden gecontroleerd vanuit een punt, dat nu bekend staat als de ‘oude hersenen’. De primitieve mensen leidden een erg eenvoudig geestelijk en emotioneel leven. Hun bewegingen werden gedicteerd door elementaire instincten en reflexen. Wanneer zij bang waren, bereidde het lichaam zich voor om zichzelf te verdedigen. De spieren waren gespannen, klaar om te vechten, vluchten of doodstil te blijven staan. De inwendige organen reageerden op deze noodsituatie met verhoogde hartslag en bloeddruk om noodvoorraden bloed en zuurstof’te leveren; de spijsvertering stopte en het bloed werd daarnaartoe gebracht waar het nodig was, zodat de huid bleek werd. Tegenwoordig kennen wij veel van deze zelfde fysiologische reacties wanneer wij onder stress staan of ons gespannen voelen. Wij blijven ook onze schouders ophalen wanneer wij verrast worden door een regenbui, hoewel dit gebaar geen enkel doel dient. Als een schildpad die terug kruipt in zijn schild, proberen wij de vijandige omgeving op afstand te houden.
Wat als een reactie begon tegen onmiddellijk gevaar, werd een standaard reflexmatige terugtrekking tegen alle onplezierigheden. Naarmate de beschaving ingewikkelder werd, werd de sterke angst van de primitieve mens vervangen door een subtieler type angst, bekend als onrust. Terwijl de primitieve mens de meeste tijd moet hebben doorgebracht met het ineenkrimpen onder het onbekende, kent de hedendaagse mens heel weinig momenten met levensbedreigende situaties. Wij kunnen ons hele leven leiden zonder te hoeven vrezen voor ons leven of welke fysieke bedreiging dan ook tegen te komen. Maar slechts heel weinigen van ons kennen een dag zonder minstens één moment van onrust.
Deze angstcategorieën zijn te talrijk om op te noemen. Maar bij veel mensen is de reactie van het lichaam op elk van deze angsten gelijk. De ’hoofdpijnspieren’ spannen aan en blijven gespannen. Onrust heeft niet de kwaliteit van angst. Zij komt en gaat niet zo snel, maar blijft hangen, waardoor de rest van ons lichaam genoeg tijd krijgt om te reageren. Zij verhoogt de afscheiding van bepaalde hormonen, waarvan sommige effect hebben op de bloedvaten. Adrenaline, het ’vecht- of vluchthormoon’ dat vrijkomt wanneer er sterke stress of groot gevaar is, kom ook langzaam vrij bij onrust. Er lijkt geen communicatie te bestaan tussen de primitieve beschermende reflex en dat deel van het bewustzijn dat te maken heeft met de realiteit.
