Wat is het verschil tussen een miskraam en een vroeggeboorte? Kan je miskraam of vroeggeboorte herkennen aan zijn symptomen? En welke zijn de oorzaken en kan men het voorkomen?

In het begin, maar ook halverwege de zwangerschap, komt het in zeldzame gevallen voor dat de vrouw weeën krijgt en de baby vroegtijdig geboren wordt. Een miskraam wil zeggen dat de baby op het tijdstip van de bevalling nog niet levensvatbaar is, doorgaans in de eerste 28 weken. Een vroeggeboorte daarentegen noemt men alle gevallen waarin de baby een kans heeft in de couveuse. Door de grote medische vooruitgang wordt die mogelijkheid almaar groter. Tegenwoordig kunnen ook baby’s in leven worden gehouden die vóór de 28ste week zijn geboren en een gewicht hebben van minder dan 1000 gram.

Een miskraam

Ongeveer 10 tot 15 procent van alle zwangerschappen eindigt in de eerste twaalf weken. Vermoedelijk komt daar nog eens hetzelfde aantal niet ontdekte miskramen bij, waarbij de bevruchte eicel zich niet in de baarmoeder heeft genesteld. In de meeste gevallen zijn zelfs herhaaldelijke (habituele) miskramen geen teken dat de vrouw niet uiteindelijk toch een gezond kind ter wereld kan brengen.

De symptomen
Veelal bloedingen. En pijn in rug en buik. Onderzoek is nodig, ook al is de bloeding nog zo gering.

De oorzaken
De meeste oorzaken, maar niet allemaal, zijn makkelijk te achterhalen. Tot aan het einde van de twaalfde week zijn vrijwel alle miskramen te wijten aan embryonale problemen. De ei- en zaadcel waren onvoldoende ontwikkeld, de versmelting of de eerste celdelingen verliepen niet probleemloos, virussen of bacteriën hebben schade aangericht. In alle gevallen besloot de natuur er een eind aan te maken omdat het embryo niet levensvatbaar was. Ook de artsen staan dan machteloos. Indien het gele lichaam of de placenta onvoldoende hormonen produceert, is een miskraam veelal te voorkomen dankzij hormoontoediening en strenge bedrust. Bij het merendeel van de miskramen na de twaalfde week ligt de oorzaak hij de moeder. De baby groeit, wordt zwaarder, waardoor de baarmoedermond zich vroegtijdig ontsluit. Met absolute bedrust en weeënremmende middelen is het kind doorgaans te redden. Een cerclage (dichtmaken van de baarmoederhals) overweegt men meestal alleen bij late, dreigende (habituele) abortussen. Dus als de vrouw meer dan twee miskramen heeft gehad na de twaalfde week. Het hechten van de baarmoederhals is een dubieuze methode. Niet zelden vergroeit de hechtdraad met de baarmoedermond waardoor er littekenvorming optreedt, wat de ontsluitingsfase weer bemoeilijkt (de draad wordt er onder narcose in de 38ste of 39ste week uitgehaald). Anderzijds opent de baarmoedermond zich bij veel vrouwen met een cervixinsufficiëntie ook zonder cerclage tot aan het einde van de zwangerschap niet verder dan enkele millimeters. In elke fase van de zwangerschap kunnen hoge koorts en bepaalde infectieziekten (toxoplasmose, lues, enz.) een miskraam of een vroeggeboorte veroorzaken.

Een vroeggeboorte

Onder een vroeggeboorte beschouwt men elke baby met een gewicht van minder dan 2500 gram, waarbij het niet uitmaakt in de hoeveelste week van de zwangerschap hij geboren is. Hoe kleiner de baby, hoe onrijper de organen en hoe geringer de overlevingskans. Het bakerpraatje dat achtmaandenkinderen méér gevaar lopen dan zevenmaandenkinderen, is dus klinkklare onzin. Elke dag dat de baby langer in de buik van de moeder blijft, is kostbaar. Daarom is een behandeling met weeënremmende middelen wel degelijk zinvol, ook als de bevalling daardoor slechts één week kan worden uitgesteld.

De symptomen
Een vroeggeboorte kondigt zich meestal aan door regelmatige, intense weeën, een bloederige afscheiding en een trekkende, zeurende pijn in de onderbuik. Allemaal redenen om meteen naar het ziekenhuis te gaan. Bloedverlies kan er namelijk op wijzen dat de baarmoedermond in de ontsluitingsfase is of dat de placenta loslaat. Waterige afscheiding betekent doorgaans vruchtwaterverlies en dat er dus wellicht ergens een opening is.

De oorzaken
Slechts in de helft van de gevallen is het mogelijk de precieze oorzaak van een vroeggeboorte vast te stellen. Een van de belangrijkste redenen is dat de moeder drie of meer baby´s verwacht. Statistisch gezien lopen vrouwen die lichamelijk hard werken of psychisch onder stress staan eveneens een verhoogd risico dat hun baby te vroeg komt. Bovendien moeten vrouwen die veel roken en drinken of in andere opzichten een ongezond leven leiden, meer rekening houden met een verhoogd risico.

De behandeling 
In de meeste gevallen is bedrust de beste medicijn. Als de zwangere thuis een of meer kinderen moet verzorgen, waardoor ze niet genoeg rust kan nemen, brengt gezinszorg een oplossing. Als de weeën ondanks alle voorzorgsmaatregelen blijven komen, het bloedverlies heviger wordt of als er vruchtwaterverlies optreedt, is ziekenhuisopname noodzakelijk. Ze krijgt dan een infuus waarin een weeënremmend middel en magnesium is toegevoegd. Regelmatige controle van de harttonen is een must. In veel gevallen mag de vrouw na enkele dagen weer naar huis. De baarmoeder is dan rustig geworden en de vruchtblaas weer ‘verkleefd’. Indien de vroeggeboorte onherroepelijk is, krijgt ze vaak preventief cortisone toegediend die ervoor zorgt dat de longetjes van de baby sneller rijpen en dus de overlevingskansen vergroten. Of de baby bij de moeder kan blijven of in een couveuse moet, hangt af van de algemene toestand van het kind. Zeer jonge baby’s gaan daarom al snel naar de Intensieve Afdeling. Trouwens, de meeste ziekenhuizen zijn er tegenwoordig op ingesteld dat moeder en kind intensief contact houden. Zeer vooruitstrevende klinieken kennen nu ook de zogenaamde kangoeroemethode, waarbij de baby minstens een uur per dag bloot, maar toch lekker warm op de borstkas van mama of papa mag liggen. Onderzoek toont aan dat de vroeggeborene die veel huidcontact krijgt, beter groeit. Eventueel kan men de couveusebaby met afgekolfde melk voeden. Ouders die hun baby verliezen hebben veel troost en advies nodig. Andere moeders en vaders die hetzelfde hebben meegemaakt, zijn als zodanig de beste hulp.